Biraz da soyadan bahsedelim. Veganlar hayvan veya hayvanlardan uretilen gidalari kullanmadiklari icin soya fasulyesini mutfaklarinda diger insanlardan daha cok kullanma egilimine sahiptirler. Dogal olarak. Neden mi? Cunku insanin hayvansal urunlere ihtiyaci olmasa da eger dogustan vegan olarak beslenmediyse belli bir damak tadina alisir ve her zaman olmasa da zaman zaman “eski” lezzetleri arar. Daha da onemlisi, bazi yiyeceklerin dokusunu arar, ornegin omlet, veya cirpilmis yumurta gibi. Soya fasulyesinin kullanilma nedeni de iste bu, cunku soya kullanilarak insanlar cesitli dokular uretmeyi yuzyillardir biliyordu, belki de bizim toplumumuzda degil ama baska toplumlarda. Dunyanin cesitli toplumlarindan derlenen bilgilerle ve gunumuz teknolojisiyle bugun soya fasulyesinden urunler elde ediliyor: soya eti, soya kiymasi, soya sutu, tofu, soya yogurdu, soya peyniri gibi. Insanlarin tuketimi icin kullanilan soya fasulyeleri genellikle genetik olarak modifiye edilmis soyadan gelmiyor.
Soya fasulyesi ve GDO
GDOlu soya fasulyesi yetistiriciligi gunumuzde dunyanin en onemli sorunlarindan biri haline gelmis durumda, ancak insanlar bunlari tuketmiyorsa kim tuketiyor? Insanlarin tuketimi icin “uretilen” hayvanlar. Soya fasulyesi protein acisindan cok zengin oldugundan hayvanlar yogun soya fasulyeli yemlerle besleniyor ve hizlica kilo almalari saglaniyor. Cunku hayvan ne kadar kilolu olursa ondan gelecek kar da o kadar fazla olur. Neyse, sonucta supermarketten veya aktarlardan alacaginiz soya fasulyesinin GDOlu olma olasiligi oldukca dusuk olsa da, “GDO icermez” ibaresini arayip bunu talep etmekte fayda var, hem bizim sagligimiz, hem dunyanin gelecegi hem de yeni nesillerin sagligi icin.
Soya fasulyesinin yararlari
Soya fasulyesi cok yuksek oranda protein icerir ve bu protein tam veya kaliteli diye adlandirilan cinstendir. Icerdigi omega-3 yaglari sagliga ek katki saglar. Soya fasulyesi ayni zamanda isoflavon denen, sebze ve meyvelerdeki antioksidan etkilere sahip flavonoid benzeri bir madde icerir. Bu madde ostrojen benzeri olmasi sebebiyle bazi arastirmacilar tarafindan tehliklei addedilir ama ben bunu kanitlayan bir arastirma henuz gormedim. Kendim de ostrojen ile ilgili calismalar yaptigim icin bilimsel gorusumu soracak olursaniz soya fasulyesi zararli olmak soyle dursun ozellikle bazi kanserlerin onlenmesinde yararlidir. Bu yararin nedenleri soya fasulyesinin anti-angiojenik etkiye sahip olmasina, kolesterol icermemesine ve isoflavon icermesine baglanmistir. Bugun kanser ve mekanizmasi hakkindaki bilgilerimizin isiginda bu bulgular cok mantiklidir cunku soya fasulyesi yukaridaki ozellikleriyle kanser hucrelerinin bolunup cogalmasini, tumorlerde yeni kan damarlari olusturmasini, vs. engelleyici ozelliklere sahiptir. Ayrica yapilan arastirmalar gosteriyor ki gereginden fazla tuketilen hayvan proteini kansere elverisli ortam hazirlarken, gereginden fazla tuketilen bitkisel protein bu olumsuz etkiyi gostermiyor, hatta baslayan kanseri durdurabiliyor.
Tofu
Tofu, soya fasulyesinin kaynatilip suyu cikarilarak elde edilen soya sutunun belli bir maddeyle cokturulup kalip haline getirilmesinden elde ediliyor. Evde de yapilabilecek bir sey ama biraz zaman aliyor, ozellikle de soya sutunu de kendiniz yaparsaniz, ve oldukca artimsiz bir sey. Bizler icin sevindirici haber su ki artik Turkiye’de organik ve GDO icermeyen soya fasulyesinden uretilen yerli mali tofumuz var. Fiyati biraz yuksek ama hayvanasl gida tuketmiyorsaniz zaten sarkuteriye hic para harcamiyorsunuz ne de olsa.
Diğer soya ürünleriyle ilgili yazdığım yazıya buradan ulaşabilirsiniz: http://www.veganyemekler.com/soya-urunleri-nelerdir/
Peki tofu ile neler yapabiliriz? Neler yapamayiz ki! Asagidaki tofu scramble ile baslayalim, omlet degil de cirpilmis yumurta diyelim. Bunun Turkiye’de kullanilan adini bilen vardir belki aranizda.
Tofu scramble
1 adet sogan, ince dogranmis
1 adet havuc, rendelenmis veya ufak dogranmis
1 adet kirmizi biber, ince dogranmis
2-3 dis sarimsak, ufak dogranmis
Baharatlar: 1 cay kasigi zerdecal (hint safrani diye de gecer), 1 cay kasigi kekik, ½ cay kasigi kimyon, ½ cay kasigi kirmizi toz biber
1 paket (250 g) tofu
Birkac damla su
Nutritional yeast
¼ limonun suyu
Bir avuc iri dogranmis ispanak veya maydanoz (istege bagli)
Tatlandirmak icin tuz
Sivi yag
Once soganlari yagda kavurmaya baslayin ve bir-iki dakika icinde havuc ve biberi ekleyip kavurmaya devam edin, soganlar saydamalassin. Sarimsaklari da ekleyip tavada birkac defa cevirin, baharat karisimini ekleyip yine birkac defa cevirin. Bu arada karisim tavaya yapismaya baslarsa birkac damla su ekleyip herseyi tavadan siyirin. Tofuyu elinizde sikip ufalayarak tavaya ekleyin. Bu asamadaki pisirme sureniz tofunuzun su miktarina gore degisecektir. Eger benim bu yazida bahsettigim tofuyu kullandiysaniz birkac dakika yeterli olur. Ispanagi veya maydanozu bu asamada ekleyebilirsiniz. Atesten indirmeden once, eger kullaniyorsaniz nutritional yeast ekleyin, ve ceyrek limonun suyunu karisimin uzerine sikip karisimi harmanlayin. Afiyet olsun!
2007’den beri vegan yaşayan bir bilim insanıyım, beslenmeyle ilgili bilimsel yayınları okumak ve bunları herkesin anlayabileceği bir dille anlatmak benim için bir zevk. İki vegan hamilelik geçirdim, bu dönemde de ne veganlığı, ne yogayı, ne de bilimi bıraktım. Öğrenmek ve öğretmek benim için bir tutku, o nedenle de hem üniversitede bilim öğretiyorum, hem yoga öğretiyorum, hem de vegan beslenme öğretiyorum. İsterseniz siz de seminerlerime, atölyelerime veya kurslarıma katılabilirsiniz. İletişimde kalmak için beni Instagramda @yelizutku hesabından takip edebilir, YouTube’a eklediğim eski etkinlik videolarını izleyebilir veya e-mail listeme katılabilirsiniz. Yoga derslerime veya beslenme kurslarıma katılmak için, veya birebir danışmanlık için lütfen bana e-mail ile veya Instagram’dan doğrudan mesaj yoluyla erişebilirsiniz.